Bya Shafik Miiro
Buvuma
Okusomera wansi w’emiti, abayizi obutaba na ngatto n’ebizimbe ebyesulise, y’embeera kw’okuba amaaso ng’otuuse mu masomero e Buvuma. Amasomero agasinga agali mu Ssaza lino ga Gavumenti kyokka embeera mwe gali tewoomya nakabululu.
Kuno obukulembeze bw’Abavubuka mu Buganda kwe businzidde ne butongozza enkola ey’okudduukirira abayizi n’ebikozesebwa mu masomero okulaba nga wabaawo okuyamba okusitula omutindo gw’ebyenjigiriza naddala engeri abaana gye bakolamu ebigezo.

Enteekateeka eno etandikidde mu Ssaza Buvuma, era abakulembeze b’Abavubuka nga bakulembeddwamu Ssentebe waabwe Baker Ssejjengo batuuse mu masomero ag’enjawulo okuli; Bulondo Primary School, Namunyolo Primary School, St. Mary’s Primary School n’amalala gye batutte ebikozebwa naddala eri abayizi abateekateeka okutuula eky’omusanvu.

Okusinziira ku Ssentebe w’Abavubuka mu Buganda, Baker Ssejjengo omwaka oguwedde abayizi abali mu bifo ebyesudde n’ekibuga baakola bubi ebigezo ate ng’emu ku nsonga eyaviirako kino, be bayizi obutabeera na bikozesebwa bimala, nga kino kibakosa mu kusoma kwabwe, era kino kyabawaliriza okubaako n’engeri gye babaddukirira okulaba ng’embeera ekyukako. Ono ategeezeza nti enkola eno tebagenda kugikomya Buvuma yokka wabula bajja kugenda mu bifo eby’enjawulo ebikosebwa embeera eno era agamu ku Masaza agatunuliddwa kuliko Ssese, Kabula, Buweekula n’amalala.
Abakulira amasomero n’abasomesa ab’enjawulo bagamba batawanyizibwa ekizibu ky’emisaala emitono ate nga tebagifunira mu budde, embeera mwe basomesa abaana ng’okubatuuza mu miti, ebikozesebwa eby’ekkekwa, abaana okutambula eŋŋendo empanvu nebatuuka mu bibiina nga bakooye n’okusoomoozebwa okulala. Bano bategeezezza nti bino biviirako abayizi okusoma obubi n’abamu okwetamwa okusoma nga bakyali bato.

Bano beeyanzizza nnyo Ssaabasajja Kabaka nebeebaza n’obukulembeze bw’Abavubuka mu Buganda olw’okubadduukirira n’okubazzaamu amaanyi era bakubidde Gavumenti omulanga okuddukirira ebyenjigiriza mu kitundu kyabwe kubanga embeera yabasajjukako dda, ate nebasaba n’abantu kinnoomu wamu n’ebitongole okwongera okubakwasizaako.

Abakulembeze be Buvuma betegeezezza nti abayizi basomera mu mbeera enkalubo ennyo nga mu bibasoomooza mulimu obutaba na bikozesebwa bimala, abazadde abatafaayo ku kusoma kwa baana baabwe n’abaana okuva mu masomero nga bato naddala abawala.